Een ontslag op staande voet is in feite een opzegging van de arbeidsovereenkomst van de werknemer met onmiddellijke ingang. Er wordt dus geen opzegtermijn in acht genomen. Ook hoeft er voor een ontslag op staande voet geen toestemming gevraagd te worden aan het UWV of de kantonrechter. Echter, omdat het ontslag op staande voet verstrekkende gevolgen heeft voor een werknemer (verlies van de baan en geen recht op een WW-uitkering), heeft de wetgever bepaald dat sprake moet zijn van een dringende reden.
Een ontslag op staande voet is een zogenoemd “ultimum remedium”. Een ontslag op staande voet kan juridisch alleen als het écht duidelijk is dat de gedragingen van de werknemer zó ernstig zijn dat de werkgever in alle redelijkheid niet anders kan dan de werknemer op staande voet te ontslaan. Zeer recentelijk speelde bij de Rechtbank te Utrecht een kwestie waarbij een werknemer zijn werkgever per e-mail grof had beledigd. De werknemer in deze kwestie had zijn baas beledigd door hem “pedofiel” te noemen en daarbovenop had de werknemer de dochter van zijn baas beledigd met de term “hoer”. Dit vond de werkgever voldoende om de werknemer op staande voet te ontslaan. Naar de mening van de kantonrechter is een grove belediging een dringende reden in de zin van de wet op grond waarvan van de werkgever niet kan worden gevergd de arbeidsovereenkomst de werknemer voort te zetten. De werknemer is derhalve terecht op staande voet ontslagen.